Fragmenty: Maria Sułowska "Mikroregion Piotrawin w Średniowieczu" PWN Warszawa 1980r.
Mikroregion Piotrawin położony jest nad Wisłą, w przełomie tej rzeki przez
Wyżynę Małopolską, w odległości 40 km na południowy zachód od Lublina.
Wyznacza jego granice zmienny zasięg średniowiecznej parafii. W fazie XII - XIV wiecznej
jest to północny skraj starego, trzeciorzędowego przełomu Wisły; w wiekach późniejszych
dołączona zostaje południowa część Kotliny Chodelki. Równocześnie parafia zmienia się
z łączącej miejscowości na dwu brzegach doliny w obsługującą brzeg prawy.
Ulegający dynamicznym przemianom mikroregion znajduje się w całości w krainie,
nazywanej Doliną Przełomową Wisły. Jednak w jego poszczególnych regionach panowały
całkowicie odmienne warunki fizjograficzne. Wapienne i rędzinne podłoże w rejonach
zwężenia doliny stwarzało inne warunki do osadnictwa niż madowe w kotlinie Chodelki
lub na trasie zalewowej. Decydował o tym nie tylko rodzaj gleb, ale także charakterystyczna
dla nich roślinność i warunki hydrograficzne. Sucha wysoczyzna i podmokła dolina
z roślinnościš łęgową - to duży kontrast między dwoma typami krajobrazu. Dochodzi do tego
charakterystyka nurtu Wisły, który w wąskiej dolinie rzeźbił jedno długotrwałe koryto,
a w Kotlinie Chodelki kilka zmiennych.
Osadnictwo, obserwowane od starożytności do końca średniowiecza, przystosowuje się
do tych warunków. Najpierw - gdy możliwości adaptacyjne były mniejsze - przez wybór
odpowiednich terenów pod osiedla; później przystosowanie zajęć i trybu życia do istniejšcych
warunków. Z analizy osadnictwa wynika, że możliwości dla działalności człowieka - pomimo
tych przystosowań - były ograniczone. Z jednej strony przez rzeźbę terenu - w wšskiej
dolinie lokowano się w obniżeniu płyty wapiennej, przy samej jej krawędzi, przez co
prawy brzeg jest gęściej zaludniony niż lewy - z drugiej przez gleby. Pod osady wybierano
gleby powstałe na piaszczystym podłożu resztek tzw. terasy wysokiego zasypania;
terasa ta powstała w czasach zlodowacenia bałtyckiego i nie została całkowicie
uprzątnięta w czasie holoceńskiej erozji. Strefy rędzinne i madowe -
choć wykorzystywane, nie były zasiedlone.
Czas pojawienia się ludzi w Piotrawinie - IV - IX w. - o okres rozproszenia
ludności z niedalekiego ośrodka chodlikowskiego, zajmującego centralną i północną
część Kotliny Chodelskiej.
W związku z hodowlą bydła w Piotrawinie funkcjonowała czasowa osada.
Mieszkańcy sezonowej ziemianki, położonej na wysoczyźnie, penetrowali przede
wszystkim dolinę Wisły. W strefie roślinności łęgowej wypasano stado bydła.
Znacznie mniejszy udział miała hodowla owiec i wiń.
Z tzw. III okresu wczesnośredniowiecznego, jego młodszej fazy, obejmujšcej XII - XIII w.,
oraz wiek XIV - znamy więcej punktów osadniczych. Są to osady w Kamieniu, Kaliszanach,
Sadkowicach, Głodnie oraz Piotrawinie.
W ciągu tego okresu wieś przeszła znaczne zmiany. Od jednodworczego osiedla,
długotrwałego i może obronnego, rozwinęła się w naturalnš ulicówkę. Domy o różnej
konstrukcji - sumikowo - łątkowej, zrębowej i plecionkowej otoczone były
terenami uprawnymi. Droga, prowadząca przez środek wsi, od strony północnej
zamknięta była zwartym zespołem zabudowań, na które oprócz domów mieszkalnych
składały się warsztaty produkcyjne. Był to zespół wędzarni lub suszarni ryb - był
o długotrwały , wkracza w wiek XIV. Oprócz przetwórstwa spożywczego zajęciem mieszkańców
tego "folwarku" była hodowla, zbieractwo ślimaków i małż oraz ogrodowa uprawa ziemi.
Zamieszkiwały folwark osoby stany rycerskiego, o czym świadczą znalezione
ostroga i wędzidło.
Spośród innych wsi Piotrawin był wyróżniony przez kościół, który od XII wieku
stanowił miejsce kultu. Badania archeologiczne nie potwierdziły istnienia drewnianego
kościoła. W XIV w. zmienia się status prawny Piotrawina. Wieś, będąca własnością księcia,
zostaje ofiarowana władzy duchowej. Ma to ważne konsekwencje. Rozbudowany folwark biskupi
wprowadza nowoczesne budownictwo słupowo - ramowe. Biskup inicjuje budowę murowanego
kościoła gotyckiego a na miejscu grobu stawia murowaną kaplicę.
W XIV w. rozwój transportu kołowego zmniejsza wyraźnie znaczenie drogi wiślanej.
Przestano wtedy pobierać w Piotrawinie cło. Nabiera znaczenia gospodarczego Kamień,
który pomału przejmuje rolę ośrodka gospodarczego, z względu na funkcjonujący Wisłą
spław i przeprawę, od których Piotrawin został oddalony. Kamień mieści folwark
królewski i należy do klucza dóbr królewskich, z których większa część znajduje się
na przeciwległym brzegu.
W XIX w. w Kamieniu lokuje się siedziba gminy. Obecnie ośrodek administracyjny (gmina)
znajduje się na skraju opisywanego mikroregionu i mieści się w Łaziskach.
Do góry