Cywińscy, właściciele Kamienia i Piotrawina
przedruk z Powiśla Lubelskiego nr 4(13), październik 2005r.
Ostatnimi właścicielami majątków Kamień i Piotrawin byli Cywińscy. Cywińscy herbu Puchała znaleźli się na Powiślu w latach 70. XIX wieku. Pierwszy przybył tu Ludomir Cywiński (1839-1915) syn Szymona i Honoraty z Werychów-Darowskich. Był powstańcem 1863 roku, służył jako chorąży w Żuawach Śmierci pod dowództwem Rochebruna dawnego sierżanta francuskiego. Wstąpił do wojska powstańczego jako porucznik i awansował do stopnia kapitana. Używał pseudonimu "Rokita". Ożeniony był z Zofią Targowską córką Józefa i matki z Herniczków. Ludomir Cywiński był (być może już w latach 60. XIX wieku) właścicielem niewielkiego folwarku Raj (10 domostw, 57 mieszkańców i 397 morgów ziemi) leżącego na wysokim, lewym brzegu Wisły, stanowiący południowe przedmieście Solca. Dokładnie naprzeciw Raju znajduje się Piorawin. Ludomir miał siostrę Marię (zmarła w 1947 roku), zamężną za Aleksandrem Marcinkowskim (1846-1894) herbu Gryf. Marcinkowscy byli właścicielami majątków Wola Pawłowska i Glina leżących parę kilometrów na południe od Solca.
W 1870 roku Ludomir Cywiński kupił za sumę 60 tysięcy 800 srebrnych rubli poduchowne dobra piotrawińskie obejmujące 1524 morgi. Dobra te w 1885 roku składały się z dwóch folwarków: Piotrawin i Kępa Piotrawińska. Piotrawin liczył wówczas gruntów ornych i ogrodów 534 morgów, pastwisk - 60 morgów, lasu - 45, "w odpadkach" -93, nieużytków - 180, w sumie morgów 912. Do folwarku Piotrawin należało 7 budynków murowanych i 12 drewnianych. Kępa Piotrawińska posiadała gruntów ornych i ogrodów morgów 233, łąk - morgów 164, nieużytków - 38, razem - 435 morgów. Na folwarku były 4 drewniane budynki. Las był nie urządzony, płodozmian stosowano 6-cio i 10-polowy. W Piotrawinie był murowany dwór z pierwszej połowy XIX wieku, który Cywińscy przebudowali pod koniec stulecia i ponownie unowocześnili w roku 1927.
Około 1880 roku Ludomir Cywiński dokupił do Raju i dóbr Piotrawin sąsiednie dobra Kamień. Dobra te należały wcześniej do Dębowskich, następnie do Waleriana Brzozowskiego i wreszcie Domaszewskich, którzy sprzedali je Cywińskiemu. Dobra te składały się z folwarku Kamień (84 osad i 640 morgów gruntu), Jarentowice ( 7 osad i 126 morgów), Grabowiec (13 osad i 198 morgów ), Dół Okrągły ( 4 osady i 85 morgów) i Las Dębowy (45 osad i 633 morgów). Obszar majątku Kamień wynosił 2100 morgów. Folwark Kamień liczył 739 morgów gruntów ornych i ogrodów, 74 - łąk, 478 - lasu, 363 - nieużytków i placów, w sumie 1655 morgów. Folwark posiadał 31 budynków murowanych i 20 drewnianych. Płodozmian stosowano 14-polowy. W Kamieniu znajdował się pałac zbudowany w 1823 roku ( już nieistniejący ) z zachowanym do dziś parkiem krajobrazowym. Obok czworaków była oranżeria. W zespole folwarcznym znajdowała się ponadto rządcówka zbudowana przez Cywińskich w końcu XIX wieku, murowana stajnia cugowa z wozownią z 1914 roku, stajnia fornalska także z 1914, obora, gorzelnia i magazyn spirytusu z 1880 roku, słodownia i budynek stelmacha. Folwark Kopanina liczył 413 morgów gruntów ornych i ogrodów. 23 - zarośli, 9 -nieużytków i placów. W sumie - 445 morgów powierzchni. Budynki murowane były 3, drewniany-jeden. Stosowano płodozmian 14-polowy. ( Wcześniej, w 1872 roku od dóbr tych oddzielony nomenklaturę Wymysłów lub Wyrwas liczącą 17 morgów gruntu.)
Zakupiony przez Ludomira Cywińskiego majątek Kamień należał do najlepszych w powiecie nowoaleksandryjskim ( puławskim ) ze wzglądu na pszeniczne gleby i dużą ilość łąk. Znajdująca się w majątku gorzelnia była jedną z największych w okolicy, w 1879-1880 roku dawała dochód od 75 do 120 tysięcy srebrnych rubli.
Swój nadwiślański majštek Ludomir Cywiński podzielił między dwóch synów: starszy Stanisław otrzymał Kamień, młodszy Juliusz dostał Piotrawin.
Juliusz Cywiński (1881-1948) był właścicielem Kępy Piotrawińskiej do końca II wojny światowej. W 1929 roku folwark liczył 396 ha. Ożeniony był ze Stefanią Mrozowską (1885-1969), działaczką społeczną - była członkinią Kluczkowickiego Koła Ziemianek, któremu przewodniczyła Maria Kleniewska. Ich dzieci to: Zofia (1908-1993) zamężna za Adamem Grodzińskim; Roman (1912-1961) ożeniony w 1936 roku z Krystyną Daszewską, Irena Cywińska-Puzyna secundo voto Gołębiowska.
Stanisław Cywiński (ok.1873-1916) właściciel dóbr Kamień, był znanym społecznikiem. Urodził się w majatku Raj. W latach 1893-1897 studiował w Halle rolnictwo, następnie osiadł w Kamieniu. Majątek objął na samym początku XX wieku. Brał czynny udział w życiu publicznym. Był sędzią gminnym, członkiem Komitetu Ratunkowego Powiatowego, prezesem miejscowego kółka rolniczego oraz wielu innych instytucji powołanych dla łagodzenia skutków wojny 1914 roku. Po śmierci Stanisława Cywińskiego majątek objęła jego żona Anna Cywińska z Grodzińskich (1887-1965), córka Gustawa, inżyniera i Wandy Rudzkiej. Podobnie jak mąż działała społecznie. Była członkinią Kluczkowickiego Koła Ziemianek. Anna Cywińska wyszła ponownie za mąż za Aleksandra Gerlicza. Majątek Kamień liczł wówczas 650 ha. Stanisław Cywiński i Anna Cywińska mieli dwóch synów: Andrzeja i Stanisława.
Kolejnym właścicielem Kamienia był syn Stanisława Andrzej Cywiński (1909-1936), rolnik. Urodził się w Kamieniu. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Przed objęciem majątku ukończył dwu i pół letnie kursy rolnicze dla ziemian Jerzego Turnaua we Lwowie. Zmarł śmiercią tragiczną w Warszawie wieku 27 lat w pożarze pokoju w hotelu "Bristol". Ożeniony był z Elżbietą Łuszczewską, z którą miał dwie córki: Teresę (ur. we Lwowie w 1933 roku), zamężną za Lewickim, projektantkę wnętrz, mieszkającą w Warszawie i Izabellę (ur. we Lwowie w 1935 roku) zamężną za Michałowskim, reżyserkę, dyrektorkę teatrów w Kaliszu i Poznaniu. W latach 1989-1990 Izabella Cywińska była Ministrem Kultury i Sztuki.
Po śmierci Andrzeja właścicielem Kamienia został jego brat Stanisław (1911-1981). Urodził się w Kamieniu. Studiował na uniwersytecie w Liege. Ożenił się z bratową Elżbietą. W majątku rodzinnym gospodarował do 1944 roku. Po jego utracie, zamieszkał w 1949 roku wraz z rodziną w Szczecinie. Tam też zmarł. W tekście wykorzystano życiorysy umieszczone w słowniku Ziemianie polscy XX wieku, tom 1, Warszawa 1992 (biogram Stanisława (seniora) napisał Krzysztof Jasiewicz, biogramy Andrzeja i Stanisława (juniora) * Izabella Cywińska), informacje zawarte w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich oraz informacje umieszczone w Rodzina Cywińskich. Ziemianie w portecie i fotografii, "Wiadomości Ziemiańskie" nr 19, 8 października 2004r., skąd pochodzą także zdjęcia.
